Urząd skarbowy a nieujawnione dochody

Wysokie podatki oraz nieustannie rosnące koszty pracy coraz częściej zmuszają ludzi do podejmowania się pracy „na czarno”. W związku z tym, iż dochody takie nie figurują jako wynagrodzenie za pracę są one klasyfikowane jako: „przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzące z nieujawnionych źródeł”. Oczywiście również dochody takie mogą być wynikiem działalności przestępczej, jednak znaczną większość stanowi tutaj tzw. szara strefa.

Ustawa z dnia 26.07.1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych wypracowała szereg instytucji prawnych mających ograniczyć „szarą strefę”. Organy podatkowe zyskały dzięki temu instrumenty do ściągania podatków od wpływów, które do tej pory unikały opodatkowania.

Ustalanie przychodów z nieujawnionych źródeł

Wysokość przychodów, która nie znajduje pokrycia w znanych źródłach dochodu lub ze nieznanych źródeł jest ustalana na podstawie sumy poniesionych przez podatnika wydatków oraz wartości zgromadzonego w tym samym roku mienia. Wydatki oraz wartość muszą znajdować pokrycie w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym a także w poprzednich latach, pochodzących z opodatkowanych lub zwolnionych od podatków przychodów. Tak więc istnienie dochodów z nieujawnionych źródeł można orzec, jeżeli suma poniesionych przez podatnika wydatków nie znajduje pokrycia w znanych przychodach w tym samym roku podatkowym, a także jeżeli wartość mienia oraz wydatki nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w poprzednich latach.

Podstawa prawna decyzji o uznaniu przychodów za przychody pochodzące z nieujawnionych źródeł

Ordynacja podatkowa zobowiązuje podatnika do zapłaty podatku w dwóch przypadkach. W wyniku zaistnienia zdarzenia, które zobowiązuje do uiszczenia podatku oraz w wyniku doręczenia przez organy podatkowe decyzji o konieczności jego uiszczenia. Podstawą prawną w tym przypadku jest art. 21 § 1 Ordynacji podatkowej. Decyzja o konieczności zapłaty podatku może być zarówno deklaratoryjna (określanie czy należy opodatkować dany dochód) lub konstytutywna (ustalająca czy dochód pochodził z nieujawnionego źródła). Zobowiązanie podatkowe zostaje zawiązane w chwili doręczenia podatnikowi decyzji. Zgodnie z art. 47 ordynacji podatkowej, podatnik ma 14 dni na uregulowanie zobowiązania. Przedawnienie roszczeń następuje po 5 latach od momentu wystąpienia przychodu.

Postępowanie organów podatkowych w sprawach przychodów z nieujawnionych źródeł

Ordynacja podatkowa nie wyszczególnia toku postępowania w przypadku przychodów z nieujawnionych źródeł. Organy podatkowe zobowiązane są do stosowania zasad określonych w IV dziale Ordynacji Podatkowej. Zgodnie z tym, postępowanie wszczyna się na wniosek strony lub z urzędu. Decydującym czynnikiem wpływającym na decyzje o wszczęciu postępowania jest znaczna różnica pomiędzy ujawnionymi dochodami a wydatkami lub wartością posiadanego mienia.

Ciężar dowodu spoczywa na organach podatkowych. Muszą one udowodnić nieścisłości w zeznaniach podatkowych oraz dysproporcje pomiędzy wartością mienia, wydatkami a dochodami. Z uwagi na charakter tych działań, za zgodą prokuratora, urzędnicy mogą przeprowadzać oględziny mienia podatnika. W przypadku wykrycia nieprawidłowości ciężar dowodu może zostać przekazany stronie.

Zakończenie postępowania i sankcje

Jeżeli organ podatkowy dopatrzy się przychodów z nieujawnionych źródeł, może zastosować sankcje w postaci wydania decyzji o określającej wysokość zryczałtowanego podatku. Zgodnie z tym dochody z nieujawionych źródeł zostają objęte, na podstawie art. 30 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym, podatkiem w wysokości aż 75%.